رتبه بندی چای-ارقام مختلف

رقم بندی چای

انواع چای ارتدوکس 

چای سیاه

در کشورهایی که فرهنگ چای آنها تحت تأثیر  فرهنگ بریتانیایی است، برای شناخت انواع چای، از حروف لاتین و علائم اختصاری استفاده می‌شود که این علایم را گرید یا رقم بندی می‌نامند و نشان دهنده شکل و کیفیت چای می‌باشد. این طبقه بندی در چای کشورهای سیلان، هند، نپال، بنگلادش، ترکیه، گرجستان، ایران و کشورهای آفریقایی و آمریکای جنوبی دیده می‌شود. اما چای چین و ژاپن چنین رقم بندی ندارد. جوانه (زر) چای را tip یا Pekoe می‌نامند که از یک واژه چینی به معنی پرز و کرک نرم گرفته شده است. هنگام حمل، شیره برگهای چای به آنها رنگ طلایی و یا نقره‌ای می‌دهد به همین سبب برای چای صفت طلایی و یا نقره‌ای استفاده می‌شود. واژه نارنجی (یا Orange ) که در درجه بندی چای به کار می‌رود اشاره به خانواده پادشاهی هلند (خاندان اورانژ-ناسو Orange-Nassau ) دارد.

هرچه برگهای چای شکسته تر و خردتر باشند، دم کردن آن به زمان کوتاه تر نیاز دارد و نوشیدنی آن مطبوع تر خواهد  بود.

 چای با برگ خرد نشده  

حرف P لاتین که در رقم بندی چای مشاهده می‌شود، از واژه « pekoe  » است که خود از یک واژه چینی به معنی موی نوزاد می‌باشد و در رقم بندی چای منظور جوانه آخر برگ چای می‌باشد.

حرف O لاتین نیز از واژه Orange می باشد که نام خاندان سلطنتی هلند (اورانژ ناسو) بود و هیچ ربطی به رنگ یا طعم چای ندارد.

 

نوع برگ	رقم	عنوان	کیفیت برگ
برگ خرد نشده	FOP	Flowery Orange pekoe	قلمی پیچیده ظریف: جوانه Pekoe به اضافه 2 برگ
	OP	Orange Pekoe	چای قلم: جوانه به اضافه دو برگ اما بدون زر طلایی زیرا چینش دیرتر انجام شده و زر تبدیل به برگ شده.
	FP	Flowery Pekoe	قلمی مفتولی: برگهای لوله شده که چای آن خوش رنگ است.
	PK	Pekoe	قلم درشت: برگهای خشنتر، بدون جوانه، شکل ظاهری خشن، دم کرده آن تیره و تلخ است.
	Souchong		قلمی سوشونگ: برگهای درشت ، پهن و پائین تر بوته چای، دارای تئین اندک.
	Pekoe Souchong		سوشونگ درشت: برگهای درشت تر و خشنتر بوته چای، دم کرده آن عطر و رنگ اندکی دارد.

 
رقم بندی چای FOP در شمال هند بسیار ظریفتر و دقیق‌تر می‌‍‍شود و برحسب میزان جوانه در چای رقم بندی می‌شود. از جمله به ترتیب کیفیت از کم به زیاد:

قلمی ظریف: چای مملو از زر طلایی	GFOP	Golden Flowery Orange Pekoe
قلمی زرین: چای متشکل از جوانه خالی	TGFOP	Tippy Golden Flowery Orange Pekoe
قلمی شکسته زرین: همان چای نوع بالایی اما با جوانه های با کیفیت بیشتر	TGFOP 1	Tippy Golden Flowery Orange Pekoe One
قلمی زرین ممتاز: چای بالایی اما با کیفیت بازهم بیشتر	FTGFOP	Finest Tippy Golden Flowery Orange Pekoe
قلمی زرین شکسته ممتاز: مانند نوع بالا اما با کیفیت بهتر	FTGFOP1	Finest Tippy Golden Flowery Orange Pekoe One
چای FTGFOP اما با کیفیت استثنایی	SFTGFOP	Special Finest Tippy Golden Flowery Orange Pekoe
چای نوع بالایی اما با کیفیت بیشتر	SFTGFOP 1	Special Finest Tippy Golden Flowery Orange Pekoe One

 
برگهای خرد (شکسته)

برگهای چای درسته و کامل نیستند. دم کرده آن قویتر و تیره تر و زمان دم کشیدن آن کمتر می‌باشد. حرف لاتین B برگرفته از broken (شکسته) به این طبقه اضافه می‌شود. رقم بندی این نوع چای به شرح زیر به ترتیب کیفیت از کم به زیاد می‌باشد:

نوع برگ	رقم	عنوان	کیفیت برگ
شکسته	BOP	Broken Orange Pekoe	ظاهر یکدست و هماهنگ، بدون تکه های برگ تخمیر نشده، دم کرده آن بسیار مطبوع و خوش رنگ.
	BP	Broken Pekoe	برگهای دوم و سوم بوته، چای آن کمی تندتر و رنگ آن کمتر از BOP است. در آن جوانه طلایی وجود ندارد.
	BP S	Broken Pekoe Souchong	کیفیت اندک و بسیار خشن.
	Broken tea		چای با کیفیت پائین، دارای برگهای تخمیر نشده و ظاهر ناخوشایند.

- انواع چای شکسته (BOP ) بر حسب میزان جوانه طلایی، به ترتیب کیفیت از زیاد تا کم به شرح زیر رقم بندی می‌شوند:

چای شکسته درجه یک درشت	BOP1 (Broken Orange Pekoe ))
چای شکسته معمولی	FBOP (Flowery Broken Orange Pekoe )
چای شکسته درجه یک	GBOP (Golden Broken Orange Pekoe )
چای شکسته زرین ممتاز	GFBOP (Golden Flowery Broken Orange Pekoe )
چای شکسته زرین	TGBOP (Tippy Golden Broken Orange Pekoe )

 چای باروتی (با برگهای پودر شده)

انواعی از چای را قبل از اینکه مرحله تخمیرشان به پایان برسد، پودر می‌کنند. دو نوع اصلی این نوع چای وجود دارد:

الف - F (fannings ) : با تکه های کوچک برگ حدود 1.5 میلیمتر؛ دم کرده آن بسیار تند و پررنگ است. در این رقم می‌توان انواع زیر را برشمرد:

باروتی	OF	Orange Fannings
باروتی شکسته	PF	Pekoe Fannings
باروتی زرین	GOF	Golden Orange Fannings
باروتی اندازه متوسط	FOF	Flowery Orange Fannings
باروتی ریز یکسان	BOPF	Broken Orange Pekoe Fannings

 ب - D (dust ) : یا خاکه، چای با برگ خاک شده که درون کیسه مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این دست انواع زیر را می‌توان برشمرد:

OPD (Orthodox Pekoe Dust),

OCD (Orthodox Churamani Dust),

BOPD (Broken Orange Pekoe Dust),

BOPFD (Broken Orange Pekoe Fine Dust),

FD (Fine Dust), DA (Dust A),

Spl Dust (Special Dust),

G Dust (Golden Dust),

OD (Orthodox Dust),

DA. Dust A.

 چای اولونگ

چایهای نیمه تخمیر شده طبقه بندی جداگانه ای بر اساس کیفیتشان به شرح زیر (به ترتیب کیفیت کم تا بالاترین کیفیت) دارند:

• Fine              ظریف
• Finest           ظریفتر
• Choice         انتخاب شده
• Choicest      انتخاب شده برتر
• Fancy           لطیف
• Top-Fancy     بسیار لطیف.

 رقم بندی (گرید) چای CTC

CTC با برگهای خرد شده

انواع آن به شرح زیر می‌باشند:

- PEK (Pekoe)

- BP (Broken Pekoe)

- BOP (Broken Orange Pekoe)

- BPS (Broken Pekoe Souchong)

- BP1 (Broken Pekoe One)

- FP (Flowery Pekoe)...

CTC  با برگهای پودر شده

_ انواع Fannings به شرح زیر:

- OF (Orange Fannings)

- PF (Pekoe Fannings)

- PF1 (Pekoe Fannings One)

- BOPF (Broken Orange Pekoe Fannings).

- خاکه یا Dust با انواع زیر:

-  PD (Pekoe Dust)

- D (Dust)

- CD (Churamani Dust)

- PD1 (Pekoe Dust One)

- D1 (Dust One)

- CD1 (Churamani Dust One)

 - RD (Red Dust) - FD (Fine Dust)

- SFD (Super Fine Dust)

- RD1 (Red Dust1)

- GD (Golden Dust)

- SRD (Super Red Dust)...

 
چای سبز

چان می (Chun mee ): چای سبز با برگهای پیچانده شده در مسیر طول برگ،

باروتی: برگهای خرد شده به شکل ساچمه،

برگ طبیعی: برگ کامل و خشک شده چای.

ماچا (Matcha ): برگهای ژیکورو که پودر شده باشند. این چای شانیوی ژاپن می باشد.

سن چا Sencha : چای با کیفیت متوسط که رنگ ملایم و طعم اندکی تلخ دارد.

گیوکورو (Gyokuro ): برگهای ظریف و نرم چای که میزان کلروفیل آن بیشتر از تنین می‌باشد لذا رنگ دم کرده آن طلایی سبزگونه است.

چای را از نظر ارزیابی فیزیکی به چهار گروه چای قلم‏، شکسته‏، باروتی و خاکه تقسیم‏بندی می‏ کنند:

گروه اول : چای قلم

-چای قلم ممتاز زرین

-چای قلم ممتاز

-چای قلم

گروه دوم  : چای شکسته

-چای شکسته ممتاز زرین

-چای شکسته ممتاز

-چای شکسته

گروه سوم: چای باروتی

- چای باروتی ممتاز زرین

-چای باروتی ممتاز

-گل باروتی

گروه چهارم: خاک چای

- خاک چای درجه یک

-خاک چای درجه دو